1 stycznia 1999 r. weszła w życie jedna z największych reform w Polsce – reforma podziału terytorialnego, nazywana także drugą reformą samorządową, reformą administracyjną lub reformą powiatową. Dokonano wówczas zmian w podziale terytorialnym państwa: w miejsce 49 województw wprowadzono 16 województw, 307 powiatów i 66 miast na prawach powiatu, przy jednoczesnym zachowaniu liczby oraz statusu gmin. Z okazji przypadającego w tym roku jubileuszu 20-lecia tej reformy, a także jubileuszu 15-lecia uczelni Katedra Prawa i Administracji Wydziału Nauk Społecznych i Humanistycznych PWSIiP w Łomży ogłasza Konkurs wiedzy „Samorząd terytorialny w Polsce – 20 lat trójstopniowego podziału terytorialnego”. Jego finał odbędzie się 1 marca 2019 r. na uczelni. Edukacyjna rywalizacja skierowana jest do uczniów szkół średnich z terenu województwa podlaskiego i województw ościennych.
Wprowadzona w 1999 r. nowa struktura polskiego samorządu upodobniona została do tych funkcjonujących w innych (podobnych obszarowo i ludnościowo) dużych krajach Unii Europejskiej (Francja, Niemcy, Włochy, Hiszpania, Wielka Brytania). W wymienionych państwach decentralizacja władzy na rzecz samorządów terytorialnych posiada nawet kilkusetletnią tradycję (np. w Wielkiej Brytanii). Tymczasem w Polsce ta ustrojowa koncepcja zaczęła funkcjonować w okresie międzywojennym, po transformacji ustrojowej samorząd terytorialny przywrócono na poziomie gmin w 1990 r. (tzw. pierwsza reforma samorządowa), a następnie w 1999 r. rozszerzono ją na poziom powiatów i województw (tzw. druga reforma samorządowa).
Druga reforma samorządowa była ogromnym wyzwaniem pod względem administracyjnym i prawnym. Jak twierdził jeden z jej twórców śp. prof. Michał Kulesza - zawierała w sobie cztery reformy: instytucjonalną, kompetencyjną, majątkową i finansową, a także wielką reformę zarządzania usługami publicznymi. Powstały wówczas prawdziwe małe Ojczyzny. Reforma podziału terytorialnego zwiastowała reformę ustrojową Polski, gdyż w jej wyniku przeprowadzono realną decentralizację władzy publicznej opartą na idei subsydiarności. Fundamentem ustroju państwa stała się decentralizacja władzy na rzecz niezależnych i samodzielnych finansowo samorządów terytorialnych. Tego typu rozwiązanie jest obligatoryjne w Unii Europejskiej. Każde państwo przed wstąpieniem do UE musi ratyfikować Europejską Kartę Samorządu Lokalnego z 1985 r. Polska ratyfikowała Kartę w całości i bez zastrzeżeń w 1994 r., wprowadzając nawet ustanowione w niej zasady do własnej Konstytucji.
Oprócz wielu zalet reforma podziału terytorialnego posiadała także wady. Najbardziej jej negatywne skutki odczuły miasta, które utraciły status stolicy województwa, takie jak: Łomża, Suwałki, Ostrołęka, Siedlce, Chełm, Legnica, Zamość. Stały się miastami na prawach powiatu, co odbierało im możliwość kontynuowania rozwoju gospodarczego i infrastrukturalnego. – Dziś wiemy, że reformę powiatową należałoby poprawić doskonaląc w niej właśnie aspekt zapewnienia zrównoważonego rozwoju – podkreśla prof. Joanna Salachna, Kierownik Katedry Prawa i Administracji PWSIiP w Łomży. – Pomimo swych wad reforma ta bezsprzecznie zasługuje na jubileuszowe uczczenie. Charakterystyczny (i z pewnością nieprzypadkowy) jest również fakt, iż w bieżącym roku przypada także jubileusz 15 lat funkcjonowania jedynej w Łomży państwowej uczelni – PWSIiP. Bezsprzecznie to właśnie wzmocnienie samorządności terytorialnej podczas reformy z 1999 r. przyczyniło się do powstania naszej Almae Matris – wskazuje Profesor.
Z okazji dwóch wspomnianych ważnych jubileuszy Katedra Prawa i Administracji Wydziału Nauk Społecznych i Humanistycznych PWSIiP w Łomży organizuje w dniu 1 marca 2019 r. Konkurs wiedzy „Samorząd terytorialny w Polsce – 20 lat trójstopniowego podziału terytorialnego”. W przygotowaniu Konkursu uczestniczy także studenckie koło naukowe Akademickie Forum Samorządowe, którego opiekunkami są mgr Magdalena Taraszkiewicz oraz dr Katarzyna Jurewicz-Bakun, zajmujące się w praktyce radcowskiej i w dydaktyce prawem administracyjnym. – Konkurs z pewnością będzie lokalnym wydarzeniem popularyzującym naukę prawa i administracji, tak potrzebną i niezbędną w dzisiejszej rzeczywistości – podkreśla mgr Magdalena Taraszkiewicz, koordynatorka studiów na prowadzonym przez PWSIiP kierunku Prawo.
Konkurs jest skierowany do uczniów wszystkich klas szkół średnich z województwa podlaskiego (ale także z województw ościennych). Jest to jego druga edycja. Ubiegłoroczny Konkurs, który cieszył się dużą frekwencją, p.t. „Konstytucje państw europejskich” dotyczył również spraw ustrojowych i poświęcony był trójpodziałowi władzy publicznej. Tegoroczny Konkurs „Samorząd terytorialny w Polsce – 20 lat trójstopniowego podziału terytorialnego” będzie składał się z dwóch etapów (pisemnego i ustnego). W pierwszym młodzież rozwiąże 20-pytaniowy test z przepisów trzech ustaw samorządowych oraz przepisów Konstytucji dotyczących samorządu terytorialnego. Do drugiego etapu trafi 8 finalistów, którzy przed komisją (w składzie: prof. dr hab. Joanna M. Salachna, dr hab. Krzysztof Sychowicz, prof. PWSIiP, dr Andrzej Melezini, dr Marta J. Skrodzka) odpowiedzą ustnie na dwa wylosowane pytania. Komisja wyłoni trzech laureatów Konkursu. Honorowy Patronat nad wydarzeniem objęli: Marszałek Województwa Podlaskiego, Starosta Łomżyński, Prezydent Miasta Łomża, J.M. Rektor PWSIP w Łomży.
Formularz zgłoszeniowy oraz regulamin konkursu znajdują się w linku: