Forum „Problem handlu ludźmi – jak bezpiecznie przebywać poza granicami kraju”

Drukuj

Zakład Badań Społecznych  Wydziału Nauk Społecznych i Humanistycznych PWSIiP w Łomży zorganizował forum „Problem handlu ludźmi – jak bezpiecznie przebywać poza granicami kraju”. Jego odbiorcami byli studenci oraz pracownicy naukowo-dydaktyczni kierunków Praca socjalna, Prawo i Administracja. Zapraszamy do przeczytania relacji z Forum, przygotowanej przez Zakład Badań Społecznych.

We wprowadzeniu do Forum dr Tadeusz Kowalewski, kierownik Zakładu Badań Społecznych, zwrócił uwagę na handel ludźmi jako współczesną formę niewolnictwa, która jest zagrożeniem nie tylko suwerenności, tożsamości jednostki ale także naruszeniem godności osoby ludzkiej. Wyraził nadzieję, że referaty zaproszonych prelegentów pozwolą zebranym właściwie zdiagnozować problem i ustrzec się przed zagrożeniami płynącymi ze strony współczesnych form niewolnictwa oraz pozwolą na przedsięwzięcie skutecznych działań profilaktycznych przeciwdziałających handlowi ludźmi.

Beata Chrościńska z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Białymstoku  przedstawiła sposoby poszukiwania bezpiecznej pracy za granicą i związanych z tym usług sieci EURES. Przytoczyła wyniki  badania „Migracje zarobkowe Polaków VI”(kwiecień 2017 r.), według których ok. 14% (2,8 mln) Polaków rozważa wyjazd za granicę w ciągu najbliższych 12 miesięcy, 5% jest na to zdecydowanych, a 65,4% Polaków kategorycznie nie chce wyjechać za granicę (przywiązanie do rodziny i przyjaciół, atrakcyjna praca). Grupa wiekowa najbardziej skłonna do wyjazdu oscyluje w granicach 18 - 24 lata (40%). Powód migracji – wyższe zarobki (70%), wyższy standard życia (40%), korzystniejszy system podatkowy (26%), bezpieczniejsze położenie geograficzne (15%). Najpopularniejsze kraje migracji wybierane przez Polaków to Wielka Brytania, Holandia. Według badaczy potencjalny emigrant jest w wieku  18 – 24 lata (40%), mieszka na wsi lub w mieście do 100 tys. mieszkańców (60%), pochodzi z północnej części Polski (23%), nie posiada wyższego wykształcenia (84%), posiada zatrudnienie (59%). Przestawiony został EURopean Employment Services. Sieć EURES została powołana przez Komisję Europejską w 1993 r. aby ułatwić swobodny przepływ pracowników na terenie EOG poprzez:międzynarodowe pośrednictwo pracy, informowanie na temat warunków życia i pracy w krajach członkowskich oraz sytuacji na rynkach pracy.Usługi EURES są bezpłatne (www.eures.praca.gov.pl). Z EURES w poszukiwaniu bezpiecznej pracy za granicą współpracuje m.in.  Europejski Portal Mobilności Zawodowej. Prelegentka wspomniała także o „Drop'pin”  -  projekcie, którego celem jest wspieranie młodych ludzi w rozpoczęciu bądź też rozwoju ścieżki zawodowej na europejskim rynku pracy. B. Chrościńska podała kilka rad dotyczących uniknięcia oszustw związanych z poszukiwaniem pracy za granicą. Stwierdziła, że Agencja zatrudnienia wysyłająca do pracy za granicę ma obowiązek zawrzeć umowę z osoba kierowaną do pracy, w której powinny znaleźć się m.in. informacje obejmujące: dane zagranicznego pracodawcy, okres zatrudnienia, rodzaj oraz warunki pracy, wysokość wynagrodzenia, prawa do świadczeń socjalnych, warunki ubezpieczenia społecznego oraz ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków, obowiązki i uprawnienia osoby kierowanej do pracy oraz agencji pośrednictwa pracy, zakres odpowiedzialności cywilnej stron w przypadku niewykonania umowy zawartej pomiędzy agencją pośrednictwa pracy a osobą kierowaną, kwoty należne agencji pośrednictwa pracy z tytułu faktycznie poniesionych kosztów związanych ze skierowaniem do pracy za granicą i poniesione na dojazd i powrót osoby skierowanej, np. dojazd i powrót, wydanie wizy, badania lekarskie, tłumaczenie dokumentów, inne zobowiązania stron, np. konieczność ukończenia kursu. Przed wyjazdem należy ubezpieczyć się na czas podróży, zabrać pieniądze pozwalające funkcjonować do czasu pierwszej wypłaty, telefon z aktywnym roamingiem, pozyskać informacje o zakwaterowaniu i jego wyposażeniu, poinformować rodzinę dokąd  się wyjeżdża i u jakiego pracodawcy będzie się  pracować, umówić się z rodziną na regularne kontakty, kategorycznie nie oddawać paszportu, poznać warunki życia i pracy kraju, do którego się  wyjeżdża, zabrać ze sobą CV w języku przynajmniej angielskim lub kraju, do którego jedziemy oraz przetłumaczone dokumenty potwierdzające własne doświadczenie i kwalifikacje. Nie powinniśmy się także zgadzać się na pracę „na czarno”.

Grażyna Dobrzyniewicz  (Wydział Polityki Społecznej PUW w Białymstoku) przestawiła zadania Wojewody w zakresie przeciwdziałania handlowi  ludźmi, które są określone w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. Do zadań wojewody należy: „koordynowanie, w ramach systemu pomocy społecznej, działań w zakresie zapobiegania handlowi ludźmi oraz wsparcia udzielanego ofiarom handlu ludźmi”. Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom ze względu na potrzebę ochrony ofiar handlu ludźmi. Powoływane są także wojewódzkie zespoły ds. handlu ludźmi. Celem działalności Zespołu jest wymiana informacji i współpraca pomiędzy urzędami, instytucjamii organizacjami zaangażowanymi w przeciwdziałanie handlowi ludźmi, wsparcie ofiar handlu ludźmi oraz pobudzenie aktywności lokalnych samorządów i organizacji  pozarządowych w tym zakresie.Zadania Zespołu to: podejmowanie działań zmierzających do nawiązania i wzmocnienia współpracy pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego i podmiotami realizującymi zadania z zakresu przeciwdziałania handlowi ludźmi, stworzenie na poziomie lokalnym systemu wymiany informacji pomiędzy poszczególnymi instytucjami, zaangażowanymi w problematykę handlu ludźmi, zgłaszanie wniosków, propozycji i uwag dotyczących sposobów zwiększenia skuteczności działań oraz rozwiązywania problemów w zakresie przeciwdziałania handlowi ludźmi, współdziałanie w zakresie handlu ludźmi z Zespołem do Spraw Zwalczania i Zapobiegania Handlowi Ludźmi przy Ministrze Spraw Wewnętrznych i Administracji. Podmioty świadczące pomoc, w ramach pomocy społecznej, ofiarom handlu ludźmi na terenie województwa podlaskiego to: 17 jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, które realizują zadania powiatu, określone w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej - udzielanie pomocy społecznej, w szczególności z powodu potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi (14 powiatowych centrów pomocy rodzinie (PCPR) ,  3 miejskie ośrodki pomocy społecznej). Tylko w 8 miastach/powiatach funkcjonują placówki, które mogą udzielać pomocy ofiarom handlu ludźmi. Pomoc może być świadczona w: ośrodkach interwencji kryzysowej, specjalistycznych ośrodkach wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie  (2 sow-ach), 1 hostelu, 1 mieszkaniu chronionym. Placówki dysponują 81 miejscami całodobowego pobytu. Na stronie internetowej PUW w Białymstoku www.bialystok.uw.gov.pl (Informacje Wydziału Polityki Społecznej) znajdują się wykazy, rejestry: ośrodków interwencji kryzysowej, Specjalistycznych Ośrodków Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie, placówek zapewniających miejsca noclegowe, jednostek specjalistycznego poradnictwa, placówek opiekuńczo-wychowawczych (dot. dzieci).

Mgr Monika Surawska (Zakład Badań Społecznych Wydział Nauk Społecznych i Humanistycznych PWSIiP w Łomży) przedstawiła perspektywę wiktymologiczną handlu ludźmi. Prelegentka opisała cechy potencjalnej ofiary handlu ludźmi, takie jak: płeć (kobieta); wiek (najwięcej ofiar 26-30 lat); miejsce pochodzenia - obszary dotknięte bezrobociem (często obywatele byłego ZSRR); dyskryminacja w państwie pochodzenia;- klasa średnia lub osoby dotknięte biedą; słabe wykształcenie (max. licealne, niepełne, wzrasta liczba kobiet z wykształceniem wyższym); niskie kwalifikacje zawodowe lub brak kwalifikacji zawodowych;- nieunormowane relacje społeczne (marginalizacja bądź ucieczka od kontaktów z rówieśnikami); osoby samotne (65%); osoby z rodzin źle funkcjonujących (kobiety rozwiedzione, wdowy, samotne matki, osoby doświadczające przemocy lub wykorzystywane seksualnie, osoby z domów dziecka); osoby dotknięte schorzeniami psychicznymi bądź fizycznymi. Ofiary handlu ludźmi charakteryzują się syndromem stresu pourazowego (PTSD): poczuciem wyuczonej bezradności, nasilonymi objawami lękowymi, syndromem  sztokholmskim, zaburzeniami osobowości, psychozą,  poczuciem winy, wstydu,  lękiem przed wtórną wiktymizacją, lęk przed zemstą sprawców lub ich próbą odzyskania ofiary. Konsekwencje dla ofiar tego procederu są o wiele cięższe w przypadku utraty zdrowia, utraty narządów, chorób wenerycznych, innych przewlekłych chorób czy ciąży. Sprawę dodatkowo może komplikować to, że ofiara mogła zostać wciągnięta przez sprawców w nielegalne działania, np. narkotyki, rozboje, szantaż, handel ludźmi, co powoduje świadomość własnej odpowiedzialności karnej. Pomoc ofiarom handlu ludźmi polega na  interwencji kryzysowej,  interwencji lekarskiej, interwencji psychologicznej, opiece psychologicznej, opiece lekarskiej, reintegracji społecznej, reintegracji zawodowej. Prelegentka zakończyła swoje wystąpienie sentencja „Ofiara zawsze już pozostanie ofiarą, ale można pomoc jej wzbudzić w sobie wiarę, że mimo krzywdy ma szansę na normalne życie”.

W ostatnim wystąpieniu asp. Monika Bańkowska (Komenda Miejska Policji w Łomży)  wyjaśniła zasady bezpiecznego poszukiwania pracy i  zagrożenia związane z wyjazdami  zagranicznymi. Stwierdziła, że  handel ludźmi jest, po handlu bronią i handlu narkotykami, trzecim nielegalnym i najbardziej dochodowym biznesem na świecie.  W samej Europie zyski z handlu ludźmi wynoszą kilka miliardów dolarów rocznie (dane Interpolu).Wymieniła formy handlu ludźmi, którymi są: zmuszanie do pracy, dokonywania kradzieży, wykorzystywanie w przemyśle erotycznym, zmuszanie do żebractwa – kobiet, dzieci, ludzi starszych lub upośledzonych, wykorzystanie innej osoby do pozyskania komórek, tkanek lub narządów, organizowanie nielegalnej adopcji dzieci, zawarcia małżeństwa, z reguły z „bogatym“ cudzoziemcem, itp. Handel ludźmi jest karalny,  a ten kto dopuszcza się handlu ludźmi podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3. Według raportu MSWiA W 2015 roku status osoby pokrzywdzonej w wyniku handlu ludźmi otrzymało 115 osób, w tym 41 cudzoziemców i 10 dzieci. Najczęściej były to osoby młode, niewykształcone, bezrobotne. Najczęstsza formą procederu było zmuszanie do pracy. Każdego roku Polska identyfikuje co najmniej kilkadziesiąt przestępstw związanych z handlem ludźmi (w 2015 r. – 101). Polska jest jednym z państw, które ratyfikowały tzw. Protokół z Palermo, mówiący o zapobieganiu i zwalczaniu handlu ludźmi. W 2005 r. w Warszawie powstała konwencja Rady Europy ws. działań przeciwko handlowi ludźmi. Prelegentka przestrzegała przed wyjątkowo atrakcyjnymi ofertami biur pośrednictwa  pracy, biur podróży czy agencji matrymonialnych, osobami wzbudzającymi szczególne zaufanie i oferującymi wyjazd w szybkim terminie, stronami internetowymi, ogłoszeniami i reklamami dotyczącymi super okazji związanych z atrakcyjną, dobrze płatną i niewymagającą kwalifikacji pracą, ofertami pracy zamieszczanych w prasie zawierających jedynie numer telefonu kontaktowego oraz wskazujących miejsce spotkań poza biurem firmy (np.: na ulicy, dworcu, w kawiarni), przed tzw.  ciekawymi wyjazdami turystycznymi, nauką języka, szybkim zdobyciem wykształcenia. Według prelegentki należy przed wyjazdem dokładnie czytać wszystkie dokumenty, które pokazuje pośrednik., zrobić kserokopię dokumentów, zostawić adres, pod którym będzie się  przebywać za granicą, numer telefonu, imię i nazwisko pracodawcy oraz nazwiska i adresy osób, z którymi się  wyjeżdża, ustalić częstotliwość kontaktów telefonicznych z bliskimi, ustalić hasło w sytuacji gdy będzie się działo coś niepokojącego. Na koniec wystąpienia zostały przedstawione instytucje i organizacje zajmujące się problematyka handlu ludźmi i udzielaniem pomocy ofiarom.

Są nimi:

Podano także informację, że Podlaska Policja, w ramach programu „Stop patologiom” realizuje projekt „Nie ufaj bezGRANICznie”.

Prowadzący Forum dr Tadeusz Kowalewski, podziękował uczestnikom i prelegentom za udział i przypomniał o tym, że Forum towarzyszy wystawa:  Handel ludźmi (hol budynku Państwowej Wyższej Szkoły Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży, ul. Akademicka 1). Wystawa realizowana jest w ramach projektu  „Poprawa zdolności Polski do walki z handlem ludźmi".  Powstała z inicjatywy Departamentu Analiz i Polityki Migracyjnej w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, w ramach działań prewencyjnych.