– Gdy w 1992 roku łączyłem się z Internetem, nie miałem do kogo wysłać e-maila, tak niewiele osób korzystało z poczty elektronicznej – wspomina Krzysztof Cwalina, wiceprezes Podlaskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Informatycznego. – Obchodzimy siedemdziesięciolecie informatyki w Polsce i jesteśmy w niezwykłym memencie rozwoju tej dyscypliny naukowej, nieomal futurystycznym: procesory krzemowe zastępowane są przez procesory oparte na sztucznym białku, a nasza przyszłość to Big Data, chipy i hologramowy świat.
23 grudnia 1948 roku powołano w Polsce zespół, którego zadaniem było zbudowanie maszyny matematycznej – prekursora dzisiejszych komputerów. Niebawem będziemy obchodzić siedemdziesiątą rocznicę tego wydarzenia, które uznawane jest za początek krajowej informatyki. Z tej okazji Polskie Towarzystwo Informatyczne, przy współpracy z innymi instytucjami, przygotowało mobilną ekspozycję historyczną, która od maja do grudnia bieżącego roku jest prezentowana w całym kraju, a13 oraz 14 listopada odwiedziła PWSIiP w Łomży. – To mały wycinek wspaniałej historii, której doświadczaliśmy bardzo intensywnie – wyjaśnia Krzysztof Cwalina, absolwent łomżyńskiego „Mechanika”, szkoły, która już w 1987 roku wchodziła w erę spektakularnego postępu technologicznego, zakupując jako pierwsza w Łomży komputery Timex.
Informatykę do Polski „importował” z USA Kazimierz Kuratowski, dyrektor Państwowego Instytutu Matematycznego. To on zebrał polskich pionierów elektronicznych maszyn liczących, wśród nich logika i matematyka Henryka Greniewskiego. W swoich pierwszych pracach naukowcy wzorowali się na ENIAC (Electronic Numerical Integrator And Computer), komputerze skonstruowanym w latach 1943-1945 na Uniwersytecie w Pensylwanii, który posiadał przeszło osiemnaście tysięcy lamp elektronowych. Krzysztof Cwalina podkreśla, że w powojennej Polsce, zadanie zaimplementowania istniejących już rozwiązań było niezwykle trudne. – Kraj był zniszczony materialnie, jego elity zostały eksterminowane, system polityczny odcinał nas od światowych zdobyczy intelektualnych – mówi informatyk, specjalista od systemów analitycznych.
Pierwsza maszyna cyfrowa EMAL została zbudowana przy użyciu lamp i łączników niskiej jakości, uruchamiane moduły szybko się psuły, urządzenie było w ciągłej naprawie i mówiono o nim „EMAL liczy niemal”. Pierwsza poprawnie działająca maszyna cyfrowa XYZ powstała dopiero trzy lata później, w 1958 roku, i dokonywała obliczeń w arytmetyce binarnej. W kolejnym roku zostały utworzone Wrocławskie Zakłady Elektroniczne Elwro, które produkowały maszyny matematyczne, a w 1974 roku rękami polskich inżynierów opracowały prototypową serię słynnego komputera R-32. – Przejście od maszyn analogowych do cyfrowych, tzw. dyskretnych, oznaczało, że te drugie można programować w sposób prostszy, bardziej niezawodny, tańszy i uniwersalny. Krokiem milowym był oczywiście rok 1958, w którym Jack Kilby i Robert Noyce, zaprojektowali i zbudowali, niezależnie od siebie, pierwsze działające modele układów scalonych. Można było zminiaturyzować rozwiązania technologiczne – wyjaśnia Krzysztof Cwalina.
W październiku 1968 roku 120 naukowców, konstruktorów i użytkowników komputerów, spotkało się w Zakopanem na sympozjum „Naukowe Problemy Maszyn Matematycznych”, narodziło się słowo informatyka, które zastąpiło dotychczas używany zwrot „elektroniczna technika obliczeniowa”. W ten sposób Polska dołączyła do takich państw, jak Stany Zjednoczone, Francja, Niemcy – uznając informatykę za pełnoprawną dyscyplinę naukową.
Przez ostatnie 70 lat informatyka stała się ważnym instrumentem przemian gospodarczych i społecznych. Jubileusz to okazja do podróży w przeszłość oraz wskazania współczesnych kierunków rozwoju informatyki. W całym kraju odbywają się konferencje, debaty, hackathony, ogólnopolskie konkursy dla młodzieży. Obchody koordynuje Polskie Towarzystwo Informatyczne, jednym z ich elementów jest mobilna ekspozycja. To prezentacja wybitnych postaci, najważniejszych epizodów, pierwszych porażek i sukcesów oraz kierunków rozwoju informatyki. Z inicjatywy Łomżyńskiego Koła Polskiego Towarzystwa Informatycznego oraz „Państwówki” 17 grudnia bieżącego roku w uczelni odbędzie się wykład astronoma dra Macieja Kozłowskiego, wieloletniego dyrektora oraz jednego z założycieli Naukowej i Akademickiej Sieci komputerowej (NASK), człowieka, który urodził się Łomży, przyczynił do zniesienia embarga na dostęp Polski do światowych technologii i był czołowym twórcą polskiego Internetu.
http://70-lat-informatyki.pl strona internetowa obchodów70-lecia polskiej informatyki